Żeń-szeń właściwy
(Panax ginseng C.A. Meyer)
Żeń-szeń jest niewielką byliną pochodzącą z rodziny araliowatych (Araliaceae)
Wyróżnia się kilka rodzajów żeń-szenia. Żeń-szeń właściwy – inaczej chiński, nazywany także ginsengiem lub wszechlekiem (Panax ginseng C.A. Meyer), występuje w górskich lasach wschodniej Azji, podobnie jak żeń-szeń koreański (Korean Panax ginseng). Popularny jest także żeń-szeń syberyjski (Eleutherococcus senticosus) oraz żeń-szeń japoński (Panax japonicum), występujący w Japonii, Indiach i południowych Chinach.
Chyba wszyscy kojarzymy, jak wygląda korzeń żeń-szenia, a jak wygląda pozostała część tej rośliny?
Żeń-szeń właściwy jest niewielką byliną. Wykształca mięsisty, mało rozgałęziony i zgrubiały korzeń, z którego wyrasta dęta łodyga dochodząca do 70 cm wysokości. Liście żeń-szenia są łodygowate, długoogonkowe i ułożone w okółku. Żółtozielone kwiaty zebrane są w baldachy.
Żeń-szeń rozwija się bardzo wolno, dlatego po 8-10 latach od kiełkowania z nasienia korzeń osiąga ciężar zaledwie 10 g, a po 20 latach 20-25 g. Na plantacjach szybkość wzrostu rośliny jest nieco większa, ale nie zmienia to faktu, że żeń-szeń jest jednym z najdroższych ziół na świecie.
Jesienią w okresie owocowania żeń-szenia wykopuje się całe korzenie, gdy osiągną wagę nie mniejszą niż 10 gramów.
Z hodowli korzeń zbiera się z roślin 4-6-letnich; aby zwiększyć trwałość korzenia, sterylizuje się go parą wodną, a następnie suszy. Ze względu na swoją wartość, żeń-szeń jest surowcem często fałszowanym.
Korzeń żen-szenia działa na organizm wielokierunkowo
Substancjami aktywnymi odpowiedzialnymi za właściwości żeń-szenia są ginsenozydy. To dzięki nim posiada on tak szerokie spektrum działania na organizm człowieka. Żeń-szeń wykazuje działanie nie tylko uspokajające i obniżające ciśnienie krwi, ale także wpływa na prawidłowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych i pracę serca. Ponadto pobudza układ odpornościowy, działa korzystnie na poziom cholesterolu i pomaga unormować poziom cukru we krwi.
Korzeń żeń-szenia jest cenionym adaptogenem
Adaptogeny są substancjami, które wspomagają organizm w odzyskaniu równowagi. Stały stres i uczucie zmęczenia to znaki szczególne obecnych czasów. Warto sięgnąć po substancje, które w naturalny sposób pomogą organizmowi w adaptacji do trudnych warunków dnia codziennego. W naturze występuje spora ilość składników roślinnych, które wykazują działanie adaptogenne. Jednym z nich jest korzeń żen-szenia. Dzięki swoim właściwościom korzeń żen-szenia stosowany jest jako środek tonizujący, wzmacniający w stanach zmęczenia i osłabienia, zmniejszonej wydajności i spadku koncentracji oraz w trakcie rekonwalescencji. Wspomaga zdolności przystosowawcze organizmu do zmienionych warunków, w tym także do stresu.
Nazwę rodzajową żeń-szenia, czyli Panax (gr. Panakes – wszystko leczący) nadał Karol Linneusz w 1763 roku.
Nazwa żeń-szeń pochodzi od chińskich słów Dżeń-Czien oznaczających „człowiek-korzeń”, a wziął się stąd, że korzeń rośliny często przypomina swoim wyglądem kształt ludzkiego ciała. Jest on jedną z najstarszych roślin stosowanych w medycynie ludowej. Uważa się, że w krajach Azji Wschodniej jest on znany od 5 000 lat, a określany był potocznie jako: korzeń życia, człowiek-korzeń, wszechlek, boskie ziele, eliksir życia i wiele innych.